Protein, 'prometni policajac', upravlja ključnim korakom u diobi stanica
Prometni policajac koji stoji na prometnom raskrižju i usmjerava tok vozila je možda rijedak prizor u današnje vrijeme, ali čini se da se slična scena često dešava u našim stanicama. Znanstvenici u Europskom laboratoriju za molekularnu biologiju (EMBL) su otkrili i nedavno objavili u časopisu Cell da protein pod nazivom Lem4 upravlja ključnim korakom u diobi stanica te sprečava kretanje jedne molekule dok maše drugoj da prođe.
Da bi embrij rastao ili da bi se tkivo regeneriralo, njihove stanice se moraju dijeliti. Kada se jedna naša stanica podijeli da bi nastale dvije, membrane koje obavijaju jezgru stanice – jezgrena omotnica – mora se slomiti i kasnije natrag sagraditi, kada se kromosomi odvoje. Da bi se ovo ponovno sklapanje dogodilo, proteinu nazvanom BAF se moraju ukloniti kemijske oznake koje se zovu fosfati. Mijenjanjem fosforilacije proteina – njegovo posjedovanje ili manjak fosfatnih oznaka – može uključiti regulaciju aktivnosti proteina koji dodaju fosfate, proteini koji uklanjaju fosfate, ili oboje. Znanstvenici u EMBL-u su otkrili novu molekulu, Lem4, koja se ponaša kao prometni policajac, zaustavljajući jedan protein da dodaje fosfat BAF-u i dovodeći drugi protein koji uklanja postojeće oznake.
„Ovo se događa u ljudskim stanicama, ali i u stanicama crva C. Elegans, pa se čini da je to strategija koja se razvila još davno,“ kaže Iain Mattaj, generalni direktor EMBL-a, koji je i voditelj istraživanja.
Kroz kombinacije genetskih i biokemijskih istraživanja, znanstvenici su otkrili da, iako je verzija Lem4 u crvima izrazito drugačija od ljudske verzije, obje vrše isti dvostruki zadatak na kraju diobe stanica. Mattaj i njegovi kolege pretpostavljaju da bi ova taktika – imati jednu molekulu koja sprečava stavljanje oznaka i u isto vrijeme promiče njihovo uklanjanje – mogla biti korištena u mnogim staničnim procesima koji uključuju fosfatne oznake, poput rasta i diobe stanica ili slanje signala iz okoline.
Sada bi bilo zanimljivo istražiti što to točno potiče Lem4 da započinje svoju dvostruku radnju u određenom trenutku, kažu oni.